Rola Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego jako naczelnego podmiotu ruchu olimpijskiego jest trudna do przecenienia. Jest on jednocześnie ważnym „graczem” na arenie międzynarodowej polityki. Funkcjonuje jako międzynarodowa organizacja pozarządowa podlegająca prawu szwajcarskiemu.
Podstawą działania tego podmiotu są postanowienia dekretu Rady Federacji Szwajcarskiej z 17.09.1981 r., a następnie umowy z 1.11.2000 r. (art. 15 ust. 1 Karty olimpijskiej). Komitet został jednak utworzony faktycznie już w 1894 r. z inicjatywy barona Pierre de Coubertin w trakcie Międzynarodowego Kongresu dla Wskrzeszenia Igrzysk Olimpijskich w Paryżu. Pierwszym prezesem Komitetu został Grek Dimitrios Wikielas. Siedzibą Komitetu jest zaś Lozanna w Szwajcarii. Oficjalnymi językami MKOl są natomiast języki francuski i angielski.
Rolę naczelnego dokumentu- statutu MKOl, pełni Karta Olimpijska. Z jej postanowień wynika, że główną misją Komitetu jest propagowanie olimpizmu na całym świecie oraz przewodniczenie ruchowi olimpijskiemu. Wśród jego zadań wskazano natomiast: wspieranie i zachęcanie do propagowania etyki w sporcie, jak również wychowanie młodzieży przez sport oraz kierowanie wysiłków na rzecz zapewnienia, że w sporcie zwycięża duch fair play, a przemoc jest niedopuszczalna; wspieranie i zachęcanie do organizowania, rozwoju i koordynacji sportu i zawodów sportowych; zapewnienie regularnego odbywania się igrzysk olimpijskich; współpracę z odpowiednimi organizacjami publicznymi i prywatnymi oraz władzami, aby sport służył ludzkości i w ten sposób propagował budowanie pokoju; podejmowanie działań na rzecz umocnienia jedności ruchu olimpijskiego, ochrony jego niezależności i zachowania autonomii sportu; działanie przeciwko jakiejkolwiek formie dyskryminacji mającej wpływ na ruch olimpijski; wspieranie i zachęcanie do promowania kobiet w sporcie na wszystkich poziomach i we wszystkich strukturach, mając na względzie realizację zasady równości kobiet i mężczyzn; prowadzenie walki z dopingiem w sporcie; wspieranie i zachęcanie do działań związanych z opieką medyczną i zdrowiem zawodników; przeciwstawianie się działaniom politycznym lub komercyjnym nadużywającym wykorzystywanie sportu i sportowców; wspieranie i zachęcanie organizacji sportowych i urzędów publicznych do wysiłków na rzecz zapewnienia społecznej i zawodowej przyszłości sportowców; wspieranie i zachęcanie do rozwoju sportu powszechnego; wspieranie i zachęcanie do odpowiedzialnych działań na rzecz ochrony środowiska naturalnego, promowanie zrównoważonego rozwoju w sporcie i stawianie wymagań, aby igrzyska olimpijskie były przeprowadzane w sposób odpowiedni; promowanie pozytywnej spuścizny igrzysk olimpijskich dla miast i krajów gospodarzy igrzysk; zachęcanie i wspieranie inicjatyw łączących sport z kulturą i edukacją; zachęcanie i wspieranie działań Międzynarodowej Akademii Olimpijskiej i innych instytucji, które poświęcają się edukacji olimpijskiej.
Członkami MKOl może być maksymalnie 115 osób fizycznych. Co ważne, członkowie ci reprezentują i propagują interesy Komitetu i ruchu olimpijskiego w swoich krajach oraz w organizacjach ruchu olimpijskiego, w których działają. Nie przyjmują oni od rządów, organizacji lub innych stron żadnego pełnomocnictwa czy polecenia, które mogłyby zakłócić wolność ich działania i głosowania. Nie są też osobiście odpowiedzialni za długi lub zobowiązania Komitetu (art. 16 Karty Olimpijskiej).
Organami władzy MKOl są natomiast: Sesja, Komitet Wykonawczy oraz Prezydent (art. 17 Karty Olimpijskiej). Sesja jest walnym zgromadzeniem członków Komitetu i jego najwyższym organem. Jej decyzje są ostateczne. Zwyczajna Sesja organizowana jest raz w roku. Nadzwyczajne Sesje mogą być zwoływane przez Prezydenta lub na pisemny wniosek co najmniej jednej trzeciej członków. Sesja ma szereg uprawnień, np. przyjęcie lub zmiana Karty Olimpijskiej, wybór miasta gospodarza igrzysk olimpijskich.
Komitet Wykonawczy składa się zaś z Prezydenta, czterech Wiceprezydentów i dziesięciu innych członków. Wybór jego członków odzwierciedla skład Sesji. Wszyscy członkowie Komitetu są wybierani przez Sesję w tajnym głosowaniu, większością oddanych głosów. Gdy idzie o przykładowe uprawnienia Komitetu to: monitoruje on przestrzeganie Karty olimpijskiej, zatwierdza wszystkie wewnętrzne regulaminy dotyczące swojej organizacji, opracowuje roczne sprawozdanie z działalności zawierające roczne sprawozdanie finansowe, które przedkłada Sesji razem z raportem audytorów (art. 19 Karty Olimpijskiej). Prezydenta MKOl wybiera natomiast Sesja w tajnym głosowaniu spośród swoich członków na ośmioletnią kadencję odnawialną raz na cztery lata. Prezydent reprezentuje MKOl i przewodniczy wszystkim jego działaniom (art. 20 Karty Olimpijskiej).
Warto wspomnieć, że w myśl postanowień Karty olimpijskiej MKOl ma wszelkie prawa do igrzysk olimpijskich i dóbr olimpijskich, w tym takich jak: symbol olimpijski, flaga, motto, hymn, określenia, oznaczenia, emblematy, ogień i pochodnie (art. 7 Karty Olimpijskiej).
W 1982 r. decyzją Sesji odbywającej się w Rzymie, z inicjatywy ówczesnego Prezydenta Juana Antonio Samaranch, utworzono Międzynarodowy Trybunał ds. Sportu w Lozannie (CAS). W 1984 r. Komitet przyjął pierwszy oficjalny statut CAS, który wszedł w życie 30.06.1984 r.
Podkreślić warto, że również polski ustawodawca dostrzega znaczącą rolę MKOl w ramach zarządzania sportem w Polsce i na świecie. Przejawem tego jest m.in. regulacja art. 11 i 12a u.s. Zgoda ministra właściwego do spraw kultury fizycznej na utworzenie polskiego związku sportowego warunkowana jest bowiem faktem jego przynależności do właściwej międzynarodowej federacji sportowej działającej w sporcie olimpijskim lub paraolimpijskim lub innej uznanej przez MKOl.
r.pr. dr hab. Michał Leciak
