Naczelną organizacją ruchu olimpijskiego w Polsce stanowi Polski Komitet Olimpijski. Został on powołany już w 1919 r. w Krakowie. Obecnie siedzibą Komitetu jest Warszawa. Wśród przepisów ustawy z 25.06.2010 r. o sporcie (dalej: u.s.) odnaleźć natomiast można podstawę prawną funkcjonowania PKOl. Komitet stanowi związek stowarzyszeń zrzeszających polskie związki sportowe oraz inne osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej lub osoby fizyczne, związane z promocją ruchu olimpijskiego i rozwojem polskiego sportu. Jest organizacją pozarządową, która samodzielnie wyznacza swoje cele, programy działania i struktury, a także samodzielnie ustala w drodze aktów wewnętrznych reguły swego działania i formy realizacji zadań statutowych (art. 1 Statutu PKOl, tekst jednolity uchwalony na Walnym Zgromadzeniu PKOl w dniu 8 października 2022 r. r.; art. 24 u.s.). PKOl może być członkiem krajowych i międzynarodowych organizacji o podobnych celach działania. W ramach swej działalności współpracuje z krajowymi i zagranicznymi organizacjami sportowymi (art. 4 ust. 1 i 2 Statutu PKOl).
Statutowo określone cele działalności PKOl obejmują w szczególności: 1) rozwój, promowanie i ochronę ruchu olimpijskiego w Polsce oraz propagowanie, krzewienie i upowszechnianie zasad olimpizmu, zgodnie z Kartą olimpijską; 2) reprezentowanie polskiego sportu przed Międzynarodowym Komitetem Olimpijskim i narodowymi komitetami olimpijskimi, międzynarodowymi federacjami sportu olimpijskiego i innymi organizacjami międzynarodowymi; 3) rozwój i promocję sportu jako zbioru form aktywności fizycznej prowadzącej do osiągania wyników sportowych na wysokim poziomie; 4) działalność kulturalną polegająca na wspieraniu i promocji twórczości, edukacji i oświaty olimpijskiej; 5) ustalanie, zgłaszanie i zapewnianie uczestnictwa polskiej reprezentacji w igrzyskach olimpijskich i innych zawodach organizowanych pod patronatem MKOl lub Stowarzyszenia Europejskich Komitetów Olimpijskich; 6) tworzenie warunków do polubownego rozstrzygania sporów w sporcie oraz możliwości rozpoznawania odwołań od decyzji dyscyplinarnych i regulaminowych wydanych przez właściwe organy polskich związków sportowych; 7) zapobieganie i zwalczanie dopingu oraz korupcji sportowej; 8) promocję zasad fair play oraz rozwój stosunków społecznych związanych z czynnym i biernym uczestnictwem we współzawodnictwie sportowym; 9) utrzymywanie stałych kontaktów oraz niesienie pomocy olimpijczykom; 10) działanie na rzecz ochrony środowiska w tym utrzymanie odpowiedniego stanu technicznego i estetycznego Centrum Olimpijskiego stanowiącego siedzibę Polskiego Komitetu Olimpijskiego, ośrodek edukacji olimpijskiej oraz działalności polskiego środowiska olimpijskiego; 11) działanie na rzecz równouprawnienia w sporcie ze względu na płeć oraz przeciwdziałania dyskryminacji w sporcie (art. 6 Statutu PKOl).
Powyższe cele Komitet realizuje głównie poprzez: 1) wykonywanie zadań wynikających z postanowień i zaleceń MKOl; 2) postępowanie zgodne z regułami olimpijskimi zawartymi w Karcie olimpijskiej oraz tradycjami polskiego i międzynarodowego ruchu olimpijskiego; 3) współpracę z polskimi związkami sportowymi, stowarzyszeniami i → klubami sportowymi, władzami publicznymi i przedsiębiorcami; 4) przyjęcie i wdrażanie → Światowego Kodeksu Antydopingowego; 5) nadzór, organizację i koordynację działań związanych z zapewnieniem udziału w igrzyskach olimpijskich i innych zawodach organizowanych pod patronatem → MKOl lub Stowarzyszenia Europejskich Komitetów Olimpijskich; 6) udział w wydarzeniach związanych z przygotowaniami olimpijskimi, sportem, kulturą i ochroną środowiska; 7) zgłaszanie miasta kandydującego do organizacji igrzysk olimpijskich w Polsce; 8) wypowiadanie się w sprawach publicznych związanych ze sportem i jego rolą w społeczeństwie i wydawanie stosownych opinii dla potrzeb organów władzy publicznej; 9) inspirowanie i organizowanie imprez sportowych, szczególnie w sportach olimpijskich; 10) prowadzenie działalności informacyjnej, szkoleniowej oraz oświatowej a także wydawniczej i kulturalnej; 11) udzielanie wsparcia olimpijczykom; 12) współpracę ze sportowymi organizacjami polonijnymi; 13) współpracę i udzielanie wsparcia placówkom edukacyjnym oraz terytorialnym jednostkom organizacyjnym polskiego ruchu olimpijskiego; 14) pozyskiwanie środków finansowych dla prowadzenia działalności statutowej; 15) realizowanie zadań publicznych w zakresie sportu, kultury i ochrony środowiska; 16) prowadzenie działalności gospodarczej zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, z przeznaczeniem uzyskanych dochodów na cele statutowe; 17) powoływanie fundacji, spółek, wstępowanie do spółek oraz udział w innych przedsięwzięciach gospodarczych; 18) wspieranie i promocję kobiet w sporcie na wszystkich poziomach i we wszystkich strukturach (art. 7 ust. 1 Statutu PKOl).
Przypomnieć też trzeba, że w myśl art. 25 ust. 1 i 2 u.s. Polski Komitet Olimpijski współpracuje z ministrem właściwym do spraw kultury fizycznej w zakresie sportu. Posiada przy tym kompetencje w przedmiocie opiniowania projektów założeń aktów prawnych oraz projektów aktów prawnych w zakresie sportu. PKOl uzyskał przy tym wyłączne uprawnienia do używania jakiegokolwiek znaku lub innego oznaczenia, składającego się z symbolu olimpijskiego lub zawierającego symbol olimpijski oraz nazw Igrzyska Olimpijskie, Igrzyska XXX Olimpiady, Igrzyska XXXI Olimpiady, Igrzyska XXXII Olimpiady, Igrzyska XXXIII Olimpiady, Igrzyska XXXIV Olimpiady, Igrzyska XXXV Olimpiady, Komitet Olimpijski, Reprezentacja Olimpijska, ruch olimpijski i Karta olimpijska (art. 25 ust. 3 u.s.). Ustawodawca nakłada natomiast na PKOl zobowiązanie do umieszczania na stroju reprezentacji olimpijskiej godła Rzeczypospolitej Polskiej, chyba że przepisy międzynarodowej organizacji sportowej działającej w danym sporcie, do której należy polski związek sportowy, lub przepisy MKOl lub Międzynarodowego Komitetu Paralimpijskiego stanowią inaczej (art. 13 ust. 2 u.s.). Jednocześnie, co ważne, PKOl przysługuje prawo wykorzystania do swoich celów gospodarczych przedmiotów będących odwzorowaniem stroju reprezentacji olimpijskiej, w zakresie wyznaczonym przez przepisy polskiego związku sportowego, przepisy międzynarodowej organizacji sportowej działającej w danym sporcie, do której należy polski związek sportowy oraz przepisy MKOl lub Międzynarodowego Komitetu Paralimpijskiego (art. 13 ust. 4 u.s.). Członek reprezentacji olimpijskiej ma z kolei obowiązek udostępnienia, na zasadach wyłączności, z chwilą powołania do reprezentacji olimpijskiej, swojego wizerunku w stroju reprezentacji olimpijskiej PKOl, który jest uprawniony do wykorzystania tego wizerunku do swoich celów gospodarczych w zakresie wyznaczonym przez swoje przepisy lub przepisy MKOl (art. 14 ust. 2 u.s.).
r.pr. dr hab. Michał Leciak
