Uczniowski klub sportowy stanowi formę prawną funkcjonowania klubu sportowego o zakorzenionej już tradycji w warunkach krajowych. Początków jego regulacji prawnej szukać należy w przepisach ustawy z dnia 18 stycznia 1996 r. o kulturze fizycznej. Współcześnie można ją natomiast odnaleźć w obrębie art. 4 ust. 1–8 ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie. Zasady działania omawianego klubu sportowego określają szerzej z kolei przepisy ustawy z dnia 7 kwietnia 1989r. – Prawo o stowarzyszeniach. Nie dotyczy to jednak jego rejestracji, albowiem w tej mierze zakresie obowiązują odrębne, uproszczone reguły określone przez przepisy ustawy o sporcie. Uczniowski klub sportowy podlega wpisowi do ewidencji prowadzonej przez starostę właściwego ze względu na siedzibę klubu, nie zaś do Krajowego Rejestru Sądowego. Wpisu i wykreślenia wpisu z ewidencji dokonuje się na podstawie wniosku. Natomiast wpis, odmowa wpisu do ewidencji i wykreślenie wpisu z ewidencji następuje w drodze decyzji administracyjnej. Do wniosku o wpis do ewidencji dołącza się: statut, listę założycieli, zawierającą ich imiona i nazwiska, daty i miejsca urodzenia, miejsca zamieszkania oraz własnoręczne podpisy oraz informację o adresie siedziby klubu sportowego.
Ważnym jest zastrzeżenie na gruncie art. 4 ust. 7 ustawy o sporcie oraz art. 34 ustawy- Prawo o stowarzyszeniach, że aktywność omawianej kategorii klubu sportowego powinna być nastawiona na prowadzenie działalności sportowej. Nie może więc taki klub podejmować działalności gospodarczej. Za nieważne, sprzeczne z prawem, należałoby zatem uznać ewentualne postanowienia statutu takiego klubu w przedmiocie takiej działalności. (art. 58 § 1 i 3 k.c.).
Członkami klubów uczniowskich mogą być różne kategorie podmiotów, w tym w szczególności uczniowie, rodzice i nauczyciele. Ustawodawca ustanawia wszakże otwarty katalog członków takiego klubu (art. 4 ust. 3 ustawy o sporcie). Nadmienić przy okazji trzeba, że zgodnie z art. 3 ust. 1–3 ustawy- Prawo o stowarzyszeniach prawo tworzenia stowarzyszeń przysługuje obywatelom polskim mającym pełną zdolność do czynności prawnych i niepozbawionym praw publicznych. Małoletni w wieku od 16 do 18 lat, którzy mają ograniczoną zdolność do czynności prawnych, mogą należeć do stowarzyszeń i korzystać z czynnego i biernego prawa wyborczego, z tym że w składzie zarządu stowarzyszenia większość muszą stanowić osoby o pełnej zdolności do czynności prawnych. Z kolei małoletni poniżej 16 lat, za zgodą przedstawicieli ustawowych, mogą należeć do stowarzyszeń według zasad określonych w ich statutach, bez prawa udziału w głosowaniu na walnych zebraniach członków oraz bez korzystania z czynnego i biernego prawa wyborczego do władz stowarzyszenia. Jeżeli jednak jednostka organizacyjna stowarzyszenia zrzesza wyłącznie małoletnich, mogą oni wybierać i być wybierani do władz tej jednostki.
Problem statusu omawianej formy klubu reguluje art. 9 ustawy- Prawo o stowarzyszeniach. W ujęciu tego przepisu, co najmniej siedem osób uchwala statut stowarzyszenia oraz wybiera komitet założycielski albo władze. Statut taki winien określać w szczególności: nazwę stowarzyszenia, odróżniającą je od innych stowarzyszeń, organizacji i instytucji; teren jego działania i siedzibę, cele i sposoby ich realizacji; sposób nabywania i utraty członkostwa, przyczyny utraty członkostwa oraz prawa i obowiązki członków; władze stowarzyszenia, tryb dokonywania ich wyboru, uzupełniania składu oraz ich kompetencje; możliwość otrzymywania przez członków zarządu wynagrodzenia za czynności wykonywane w związku z pełnioną funkcją; sposób reprezentowania stowarzyszenia, w szczególności sposób zaciągania zobowiązań majątkowych, a także warunki ważności uchwał władz stowarzyszenia; sposób uzyskiwania środków finansowych oraz ustanawiania składek członkowskich; zasady dokonywania zmian statutu; sposób rozwiązania się stowarzyszenia (art. 10 ust. 1 ustawy- Prawo o stowarzyszeniach).
r.pr. dr hab. Michał Leciak
