Związki sportowe w Polsce funkcjonują – w myśl art. 6 ust. 2 ustawy z 25.06.2010 r. o sporcie (dalej: u.s.)- jako osoby prawne działające w formie stowarzyszenia lub związku stowarzyszeń. Zasady ich tworzenia także częściowo określają przepisy ustawy o sporcie. W przeważającym zakresie znajdują jednak bezpośrednio zastosowanie regulacje ustawy z 7.4.1989 r. Prawo o stowarzyszeniach.
Związek sportowy może zostać utworzony przez co najmniej trzy kluby sportowe (art. 6 ust. 1 u.s.). Zaznaczyć jednak zarazem trzeba, że założycielem takiego związku mogą być również osoby fizyczne oraz inne niż kluby sportowe podmioty. Ważne jest natomiast, aby w grupie takich podmiotów założycielskich znajdowały się co najmniej trzy kluby sportowe. Warto w tym zakresie przypomnieć, że w ujęciu art. 8 ust. 1 uchylonej ustawy z 18.01.1996 r. o kulturze fizycznej co najmniej trzy kluby sportowe oraz co najmniej piętnastu zawodników niezrzeszonych w klubach sportowych, mogli zakładać związki klubów sportowych lub zawodników, zwane właśnie związkami sportowymi.
Warto zaznaczyć, że związek sportowy ma w założeniu stanowić formę pośrednią w procesie tworzenia polskiego związku sportowego. Ustawodawca wyraźnie zdecydował na gruncie art. 7 ust. 2 u.s., że jedynie związek sportowy może wystąpić do ministra właściwego do spraw kultury fizycznej z wnioskiem o utworzenie polskiego związku sportowego. Do takiego wniosku związek sportowy powinien dołączyć: projekt statutu polskiego związku sportowego; szczegółowy opis sportu, w którym zamierza organizować i prowadzić współzawodnictwo, wraz z dokładną informacją o warunkach jego uprawiania oraz regułach i systemie współzawodnictwa w tym sporcie; zaświadczenie o przynależności do międzynarodowej federacji sportowej działającej w sporcie olimpijskim lub paraolimpijskim lub innej uznanej przez Międzynarodowy Komitet Olimpijski albo ujętej w wykazie międzynarodowych federacji sportowych, do których przynależność stwarza możliwość uzyskania zgody ministra właściwego do spraw kultury fizycznej na utworzenie polskiego związku sportowego (art. 11 ust. 1–2a u.s.). Fakt, że utworzenie związku sportowego stanowić może element poprzedzający utworzenie polskiego związku sportowego, znajduje także wsparcie w art. 12b ust. 1–4 u.s. Polski związek sportowy, który nie należy do właściwej międzynarodowej federacji sportowej działającej w sporcie olimpijskim lub paraolimpijskim lub innej uznanej przez MKOl albo ujętej w wykazie, o którym mowa w art. 11 ust. 2a u.s., staje się związkiem sportowym działającym w formie związku stowarzyszeń z dniem, w którym decyzja ministra właściwego do spraw kultury fizycznej w tym przedmiocie stała się prawomocna. O wydaniu takiej decyzji minister zawiadamia właściwy sąd rejestrowy. Polskie związki sportowe, które w ten sposób stały się związkami sportowymi działającymi w formie związku stowarzyszeń, dostosowują swoją działalność do zmienionej formy, w szczególności statuty oraz regulaminy w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym decyzja ministra stała się prawomocna.
Dodać też trzeba, że związek sportowy, będąc w myśl art. 8 ust. 1 u.s. członkiem polskiego związku sportowego, może być jednocześnie odpowiedzialny za organizację i prowadzenie współzawodnictwa sportowego, działając z upoważnienia polskiego związku sportowego. Na takich zasadach funkcjonują m.in. niektóre wojewódzkie związki sportowe.. Co wymaga również podkreślenia, związki sportowe mogą funkcjonować poza strukturami polskich związków sportowych, bez zamiaru ich powołania. Dotyczy to przede wszystkim sportów nie należących do grupy sportów olimpijskich czy paralimpijskich, które nie są reprezentowane w ramach międzynarodowej federacji sportowej uznawanej przez MKOl.
r.pr. dr hab. Michał Leciak
